تاریخ راه آهن در گیلان
تاریخ راه آهن در گیلان

اولین راه آهن در گیلان سال 1269 خورشیدی توسط خانواده ملک تجار در روستای خمیران بندر انزلی کشیده شد و هدف آن انتقال چوب به مرداب انزلی بوده است تا از این طریق به بندر انزلی برسد . پس از مدتی این خط آهن متروکه شد و چوب های تراورس آن توسط روستائیان غارت گردید .

دومین راه آهن در گیلان توسط یک شرکت روسی در سال ۱۲۷۴ خورشیدی بین روستای پونل رضوانشهر و سیاوزان بندر انزلی به طول ۱۵ کیلومتر کشیده شد و هدف آن انتقال سنگ های مورد نیاز موج شکن های بندر انزلی از طریق راه آهن به روستای کپورچال وبعدأ توسط کرجی های بزرگ از راه مرداب به بندر انزلی بوده است . در کنار این حمل و نقل ، جابجایی مسافر نیز انجام می گرفت . تا سال ۱۳۳۵ خورشیدی ریل های این خط آهن در روستای مزبور پابرجا بوده است و براثر زنگ زدگی و دستبرد روستائیان از بین رفت .
سومین راه آهن در گیلان سال ۱۲۹۵ خورشیدی توسط خوشتاریا کشیده شد و مسیر آن بین رشت و پیربازار و طول آن ۸ کیلومتر بوده است . این راه آهن برای حمل مسافر و بار بکار می رفت و تنها دارای یک خط بوده و به همین دلیل مسافران مدت زیادی را که تقریبأ دو ساعت بوده ، برای تغییر مسیر واگن ها سپری می نمودند . از طرفی فاصله ریل ها کمتر از حد استاندارد جهانی ریل ها بود ( فاصله دو ریل راه آهن در جهان تقریبأ ۱۴۰۰ میلیمتر است ولی فاصله دو ریل این خط آهن ۷۰۰ میلیمتر بود ) و به همین دلیل ادامه مسیر راه آهن متوقف گردید . ایستگاه این راه آهن در محل خیابان سعدی فعلی رشت و کوی خط ماشین قرار داشت . بسیاری از سالمندان که خود شخصأ از این راه آهن استفاده نموده اند در قید حیات بوده و توضیح می دهند که ایستگاه ، امکانات کافی برای رفاه مسافران را نداشته است . به گفته آقای ابوالقاسم نزهت سرشت ترانه سرای قدیم گیلان متولد ۱۳۰۱ خورشیدی ، راننده لکوموتیو که واگن چی گفته می شد شخصی به نام علی بهرام پور بود که یک پا نیز نداشت و با چهار قطعه تخته پای مصنوعی برای خود ساخته بود ، همچنین حسابدار و صندوق دار واگن خانه آقای گلبن زاده نام داشت و مکانیک واگن ها آقای پریسائیلف یونانی بود و نام شاگرد مکانیک معروف به حسن دراگوی بود . لکوموتیو این راه آهن کوچک و از نوع بخار آب بوده و تعداد واگن ها نیز سه واگن ۳۳ نفری بود و تقریبأ در هر حرکت حدود ۱۰۰ مسافر جابجا می گردید . نقطه انتهایی خط آهن ۵/۱ کیلومتر بعد از پیربازار در یک انبار ماهی بود که از آنجا ماهی ها را برای رشت بار می کردند . این لکوموتیو هم اکنون در ورودی اداره کل بندر و کشتیرانی انزلی نگهداری می شود .